นุชนารถ  ธาตุทอง.  2539.  การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความขัดแย้งในบทบาทความ 
คลุมเครือในบทบาทลักษณะทางจิตบางประการกับพฤติกรรมการทำงานของนักวิชาการ 
ศึกษาในส่วนภูมิภาค.  ปริญญานิพนธ์  วท.ม.  (พฤติกรรมศาสตร์) 
สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์. 


             การวิจัยครั้งนี้ มีจุดมุ่งหมาย  ในการวิจัย  2  ประการ  คือ  1)   เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของตัวแปรจิตลักษณะ 
และตัวแปรลักษณะทางสังคม ในการทำนายพฤติกรรมการทำงานของนักวิชาการศึกษาในส่วนภูมิภาค  ระดับอำเภอ 
2) เพื่อเปรียบเทียบพฤติกรรมการทำงานของนักวิชาการศึกษาในส่วนภูมิภาคระดับอำเภอ  ที่มีลักษณะทางจิตและลักษณะ 
ทางสังคมแตกต่างกัน 
             กลุ่มตัวอย่าง ในการวิจัยครั้งนี้ คือนักวิชาการศึกษาที่ปฏิบัติงานแผนงานและพัฒนาชนบทในส่วนภูมิภาค 
ระดับอำเภอ  จำนวน  256  คน  ซึ่งได้มาจากการสุ่มอย่างง่าย 
                การวิจัยครั้งนี้  เป็นการวิจัยภาคสนาม  เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม  ซึ่งแบบสอบถามแบ่งออกเป็น  2  ส่วน  คือ 
ตอน  1  แบบบสอบถามลักษณะทางชีวสังคม  ซึ่งประกอบด้วย  เพศ  อายุ  วุฒิการศึกษา  และระยะเวลาในการทำงาน 
ตอน  2  ประกอบด้วย  แบบสอบถาม  8  ฉบับ  คือ  แบบวัดความเชื่ออำนาจภายในตน  แบบวัดทัศนคติสภาพการทำงาน  แบบวัดแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์  
แบบวัดสุขภาพจิต  แบบวัดความขัดแย้งในบทบาท  แบบวัดความคลุมเครือในบทบาท  แบบวัดพฤติกรรมการทำงานตามการรายงานของตนเอง 
และแบบวัดพฤติกรรมการทำงานตามการรายงานของ 
ผู้บังคับบัญชา 
                การวิเครวะห์ข้อมูล  ในการวิจัยนี้  ใช้การวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ  การวิเคราะห์ความแปรปรวนแบบสองทาง 
และการวิเคราะห์ความแปรปรวนแบบสามทาง 
               ผลการวิเคราะห์ข้อมูลที่สำคัญ  มีดังนี้  คือ 
               1.  ศึกษาประสิทธิภาพของตัวแปรจิตลักษณะและตัวแปรลักษณะทางสังคม ในการทำนายพฤติกรรมการทำงาน 
ของนักวิชาการศึกษาในส่วนภูมิภาคระดับอำเภอ  พบว่า 
                    1.1  ความคลุมเครือในบทบาท แรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์และทัศนคติต่อสภาพการทำงานสามารถร่วมกัน 
ทำนายพฤติกรรมการทำงานของนักวิชาศึกษาได้ร้อยละ  52 
                2. การเปรียบเทียบพฤติกรรมการทำงานของนักวิชาการศึกษาในส่วนภูมิภาคระดับอำเภอตามลักษณะทางจิต 
และลักษณะทางสังคม  พบว่า 
                   2.1  ไม่มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างความขัดแย้งในบทบาทและสุขภาพจิต  ทั้งในกลุ่มรวมและกลุ่มย่อย  แต่พบว่า 
นักวิชาการศึกษาที่มีความขัดแย้งในบทบาทต่ำ  มีพฤติกรรมการทำงานสูงกว่านักวิชาการศึกษาที่มีความขัดแย้งในบทบาทสูง 
และยังพบว่านักวิชาการศึกษาที่มีสุขภาพจิตดี  มีพฤติกรรมการทำงานสูงกว่านักวิชาการศึกษาที่มีสุขภาพจิตไม่ดี 
                    2.2  ไม่มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างความคลุมเครือในบทบาทและสุขภาพจิตในกลุ่มรวม  แต่ปรากฏผลในกลุ่ม 
นักวิชาการศึกษาอายุน้อยตามการรายงานของผู้บังคับบัญชา เมื่อทดสอบความแตกต่างระหว่างค่าเฉลี่ยเป็นรายคู่ด้วยวิธีการ 
ของเชฟเฟแล้ว  พบว่า แตกต่างกันอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติและยังพบว่านักวิชาการศึกษาที่มีความคลุมเครือในบทบาท 
ต่ำ  มีพฤติกรรมการทำงานสูงกว่านักวิชากรศึกษาที่มีความคลุมเครือในบทบาทสูง 
                    2.3  ไม่มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างเพศและแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ในกลุ่มรวม  แต่ปรากฏผลในกลุ่มนักวิชาการศึกษาที่มี 
วุฒิการศึกษาสูงกว่าปริญญาตรี  เมื่อทดสอบความแตกต่างระหว่างค่าเฉลี่ยเป็นรายคู่ด้วยวิธีการของเซฟเฟแล้ว    พบว่า 
แตกต่างกันอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ  และยังพบว่า  นักวิชาการศึกษาที่มีแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์สูง มีพฤติกรรมการ 
ทำงานสูงกว่านักวิชาการศึกษาที่มีแรงจูงใจใฝ่สัมฤทธิ์ต่ำ 
                    2.4  ไม่มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างระยะเวลาในการทำงานและความขัดแย้งในบทบาททั้งในกลุ่มรวมและกลุ่มย่อย  แต่พบว่า 
นักวิชาการศึกษาที่มีความขัดแย้งในบทบาทต่ำพฤติกรรมการทำงานสูงกว่านักวิชาการศึกษาที่มีความขัดแย้ง 
ในบทบาทสูง 
                    2.5 นักวิชาการศึกษาอายุมากที่มีความเชื่ออำนาจภายในตนสูงมีพฤติกรรมการทำงานสูงกว่านักวิชาการศึกษา 
ในกลุ่มอื่นๆ  โดยเฉพาะนักวิชาการศึกษาอายุมากที่มีความเชื่ออำนาจภายในตนต่ำ และนักวิชาการศึกษาอายุน้อย 
ที่มีความเชื่ออำนาจในตนสูง 
                    2.6  มีปฏิสัมพันธ์ระหว่างวุฒิการของเซฟเฟแล้ว  พบว่า แตกต่างกันอย่างไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ  และยังพบว่า 
นักวิชาการศึกษาที่มีทัศนคติที่ดีต่อการทำงาน  มีพฤติกรรมการทำงานสูงกว่านักวิชาการศึกษาที่มีทัศนคติที่ไม่ดีต่อการทำงาน 

                                         | SWU | | BSRI |