สุริยะ  พันธ์ดี.  2536. ความสัมพันธ์ระหว่างการถ่ายทอดทางพุทธศาสนาในโรงเรียนกับ 
จิตลักษณะและพฤติกรรมก้าวร้าวในนักเรียนระดับมัธยมศึกษา.  ปริญญานิพนธ์  วท.ม.  (พฤติกรรมศาสตร์). 
สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์. 


              การวิจัยครั้งนี้ มีจุดมุ่งหมายที่จะศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างการถ่ายทอดทางพุทธศาสนาในโรงเรียน 
กับจิตลักษณะและพฤติกรรมก้าวร้าวในนักเรียนระดับมัธยมศึกษา  จุดมุ่งหมายทางการวิจัย  มี  4  ประการ ประการแรก 
เพื่อทราบว่านักเรียนที่ได้รับการถ่ายทอดทางพุทธศาสนาในโรงเรียนต่างกัน  จะมีลักษณะทางพุทธศาสนาจิตลักษณะและ 
พฤติกรรม ก้าวร้าวต่างกันหรือไม่  ประการที่สอง เพื่อทราบว่านักเรียนที่ได้รับการถ่ายทอดทางพุทธศาสนาในโรงเรียน 
แตกต่างกันจะ มีลักษณะทางพุทธศาสนาต่างกันหรือไม่  ในนักเรียนประเภทใดและมาจากครอบครัวประเภทใด  ประการที่สาม 
เพื่อศึกษาความ สัมพันธ์ระหว่างลักษณะทางพุทธศาสนากับจิตลักษณะบางประการของนักเรียนที่มาจากครอบครัวและโรงเรียน 
ประเภทต่างๆ ประการที่สี่  เพื่อหาตัวทำนายพฤติกรรมก้าวร้าวจากลักษณะทางพุทธศาสนาของนักเรียน การถ่ายทอดทาง 
พุทธศาสนาในโรงเรียน และจิตลักษณะบางประการของนักเรียนที่มีลักษณะทางชีวสังคมและภูมิหลังต่างกัน 
                   กลุ่มตัวอย่าง  ในการวิจัยครั้งนี้  คือ  นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่  2,3,4  และ  5  ที่กำลังศึกษาในภาคเรียนที่  2  ปีการศึกษา  2535 
จากโรงเรียนที่เน้นพุทธศาสามาก  2  โรง  และน้อย  2  โรง  ในจังหวัดฉะเชิงเทรา  รวมทั้งสิ้น  540  คน อายุ 
โดยเฉลี่ย  14.47  ปี 
                    การวิจัยครั้งนี้  เป็นการศึกษาภาคสนาม  เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม  ตัวแปรที่ศึกษาแบ่งเป็นประเภทคือ 
(1)  ตัวแปรทางด้านการถ่ายทอดทางพุทธศาสนาในโรงเรียน  มี  3  ด้าน  ได้แก่  ประเภทโรงเรียนที่เน้นพุทธศาสนา การได้รับ 
ประสบการณ์ทางพุทธศาสนาในโรงเรียน  และการมีครูเป็นแบบอย่างที่ดีทางพุทธศาสนาวัดโดยการประเมินการจัดประสบการณ์ 
ทางพุทธศาสนาของโรงเรียน  และแบบวัดการได้รับประสบการณ์ทางพุทธศาสนาในโรงเรียน แบบวัดการมีครูเป็นแบบอย่างที่ 
ดีทางพุทธศาสนา  โดยให้นักเรียนเป็นผู้ตอบ  (2)  ลักษณะทางพุทธศาสนา  2 ด้าน วัดโดยแบบวัดความเชื่อและการปฏิบัติทาง 
พุทธศาสนา  (3)  ลักษณะทางจิต  4  ด้าน  วัดโดยแบบวัดการรับรู้คุณค่าของศาสนา  แบบวัดลักษณะมุ่งอนาคตและการควบคุมตน  แบบวัดทัศนคติที่ดีต่อการก้าวร้าว
แบบวัดทัศนคติที่ดีต่อประสบการณ์ทางพุทธศาสนาในโรงเรียน  (4)  พฤติกรรมก้าวร้าว 
วัดโดยแบบวัดพฤติกรรมก้าวร้าว  (5) ตัวแปรทางด้านชีวสังคมและภูมิหลังของนักเรียนวัดโดยแบบสอบบถามภูมิหลัง 
                   การวิเคราะห์ข้อมูล  ในการวิจัยนี้  ใช้การวิเคราะห์ความแปรปรวนแบบสามทาง (Three-way Analysis of Variance)
การวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression Analysis)  เพื่อทดสอบสมมติฐานที่ตั้งไว้  และศึกษาความสัมพันธ์   (Pearson' s
Product-Monent  Correlation Coefficient)  ระหว่างตัวแปรต่างๆ 
                    ผลการวิเคราะห์ข้อมูล  ที่สำคัญมี  5  ประการ 
                   ประการแรก  พบว่า นักเรียนที่มีความเชื่อและการปฏิบัติทางพุทธมาก  ปรากฏในนักเรียนที่ครูเป็นแบบอย่างที่ 
ดีทางพุทธศาสนามาก  นักเรียนที่ได้รับประสบการณ์ทางพุทธศาสนาในโรงเรียนมากและนักเรียนที่มีทัศนคติที่ดีต่อประสบการณ์ 
ทางพุทธศาสนาในโรงเรียนมาก 
                   ประการที่สอง  นักเรียนที่มีการรับรู้คุณค่าของศาสนาสูง  และมีลักษณะมุ่งอนาคตและการควบคุมคนสูง  คือ 
นักเรียนที่มีครูเป็นแบบอย่างที่ดีทางพุทธศาสนามาก  และนักเรียนที่ประสบการณ์ทางพุทธศาสนาในโรงเรียนมาก  โดยเฉพาะใน 
นักเรียนที่อายุมากหรือนักเรียนชั้นมัธยมปลายและนักเรียนที่บิดาการศึกษาต่ำจากโรงเรียนที่เน้นพุทธศาสนามาก  และพบว่า 
มีการรับรู้คุณค่าของศาสนาสูง  และมีลักษณะมุ่งอนาคตและการควบคุมตนสูงในนักเรียนที่เน้นพุทธศาสนาน้อย 
โดยรวมด้วย 
                   ประการที่สาม คือ  นักเรียนที่มีทัศนคติที่ดีต่อการก้าวร้าวน้อย  และมีพฤติกรรมก้าวร้าวน้อย  คือ  นักเรียนที่มีครูเป็น 
แบบอย่างที่ดีทางพุทธศาสนามาก  นักเรียนที่มีทัศนคติที่ดีต่อประสบการณ์ทางพุทธศาสนาในโรงเรียนมาก ทั้งในกลุ่มรวมและ 
กลุ่มย่อยที่เด่นชัดคือ  กลุ่มนักเรียนที่บิดาการศึกษาต่ำ 
                    ประการที่สี่  คือ  ความเชื่อทางพุทธศาสนา  การปฏิบัติทางพุทธศาสนา  การรับรู้คุณค่าของศาสนา ลักษณะมุ่งอนาคต 
และการควบคุมและทัศนคติที่ไม่ดีต่อการก้าวร้าว  มีความสัมพันธ์ทางบวกต่อกัน แต่มีความสัมพันธ์ทางลบกับพฤติกรรมก้าวร้าว 
โดยกล่าวได้ว่านักเรียนที่มีความเชื่อและการปฏิบัติทางพุทธศาสนามาก  มีการรับรู้คุณค่าของศาสนาสูง มีลักษณะมุ่งอนาคตและ 
การควบคุมตนสูงมีทัศนคติที่ไม่ดีต่อการก้าวร้าวมาก  และมีพฤติกรรมก้าวร้าวน้อย 
                    ประการที่ห้า  คือ  จิตลักษณะทั้งสามตัวคือ  ทัศนคติที่ดีต่อการก้าวร้าว  ลักษณะมุ่งอนาคตและการควบคุมตน และการรับรู้คุณค่าของศาสนา 
เป็นตัวทำนายพฤติกรรมก้าวร้าว  โดยรวมอย่างชัดเจน  โดยทำนายได้  38 %  และพบว่า 
ทัศนคติที่ดีต่อการก้าวร้าวเป็นตัวทำนายที่สำคัญที่สุดของพฤติกรรมก้าวร้าว  และพบว่าจิตลักษณะทั้งสามร่วมกันทำนาย 
พฤติกรรมก้าวร้าวได้สูงสุดในนักเรียนที่อยู่ในโรงเรียนที่เน้นพุทธศาสนาน้อย  โดยทำนายได้  48 % 
                    การวิจัยนี้มีประโยชน์คือ  ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการถ่ายทอดทางพุทธศาสนาในโรงเรียน โดยเฉพาะการเป็น 
แบบอย่างที่ดีทางพุทธศาสนาของครู  ว่ามีความสำคัญต่อลักษณะทางพุทธศาสนา  จิตลักษณะและพฤติกรรมก้าวร้าวของนักเรียน 
และยังชี้ให้เห็นถึงบทบาทของครอบครัวและโรงเรียนในการส่งเสริมให้นักเรียนมีลักษณะทางพุทธศาสนาที่เหมาะสม  และการวิจัยนี้ก็ให้ผลที่เสนอแนะสำคัญคือ 
เสนอการใช้วิธีการทางพุทธศาสนาในการพัฒนาเด็กนักเรียน ทั้งในด้านจิตลักษณะ 
และการป้องกันพฤติกรรมก้าวร้าวให้กับนักเรียนให้กับนักเรียนในโรงเรียน 

                                           | SWU | | BSRI |